रुषा थापा
अंशबण्डाको निहुँमा पारिवारभित्रकै सदस्यको हत्या गर्ने क्रम बढ्दो छ । अचेल सम्पत्तिको लागि भाइले दाजुलाई वा दाजुले भाइलाई, छोराले बाबुलाई मारेको घटना बढिरहेका छन् । सबैलाई धनी हुनुपरेको छ । घरजग्गा चाहिएको छ, चिल्लो गाडीमा चढ्नुपरेको छ भने छोराछोरीलाई अमेरिका, अस्ट्रेलिया पठाउनुपरेको छ ।
त्यसैले, पैसा वा सम्पत्तिका निम्ति मानिसहरुले जे पनि गर्न थाले । हत्या गर्नसमेत उनीहरुको हात काप्दैन । जनताको ध्यान सम्पत्तितिर मात्र केन्द्रित भयो । देखासिकी, देखावट गर्नतिर जनता व्यस्त छन् । जसले समाजमा निकै नकारात्मक प्रभाव पारेको छ । आपराधिक घटना बढिरहेका छन् । देशमा के भइरहेको छ ? जनतालाई थाहा छैन ।
देशको अवस्था नाजुक अवस्थामा पुगिसक्यो । अर्थतन्त्र धरायसी अवस्थामा छ । यतिसम्म कि देशमा कति प्रदेश र जिल्ला छन् ? भनेरसमेत जनतालाई थाहा छैन । उनीहरुको मन मस्तिष्कमै एउटै कुरा छ, अरुभन्दा धनी कसरी बन्ने ? छोराछोरीलाई अमेरिका, अस्ट्रेलिया कसरी पठाउने ?
मुलुकको थुप्रै भूभाग छिमेक भारत र चीनले हड्पेको छ । सिक्किम, दार्जेलिङ, टकनपुर, कोलकत्ता, कालापानी, लिपुलेक, लिम्पियाधुरालगायत भूभाग नेपाली हो । यद्यपि, यी भूभाग अहिले भारत र चीनको भनि परिचित छ । यसबारे नेपाली जनतालाई थाहै छैन । मुलुकभित्रै पनि सरकारी, सार्वजनिक, गुठी, ऐलानी, मठमन्दिर, तालपोखरीहरुको जग्गा व्यक्तिको नाममा गएको छ ।
देशमा कति सरकारी सम्पत्ति थियो ? जनतालाई थाहा छैन । हामीले तिरेको र विदेशबाट आएको रेमिट्यान्स कहाँ गयो ? यसबारे पनि जनताले खोजीनीति गरेका छैनन् । तर, अहिले बजारमा एउटा व्यापक चर्चा छ कि नेपाल सरकारले विदेशीसँग २९ खर्ब ४२ अर्ब ऋण लिइसक्यो । एउटै नेपालीको टाउकोमा लाखौं ऋण भएको छ ।
अनि बल्ल जनताले यो कुरा थाहा पाएका छन् । हिजो कार्यकर्ता बनेर नेताले जतिसुकै गलत काम गरेपनि गुनगान गाउन र सम्पत्ति जोड्नमै जनता व्यस्त भए । अहिले नेताले देशै बेचेपछि चाँहि बल्ल जनतामा बुद्धि पलाएको छ । सार्वजनिक स्थलहरुमा नेताले देश बेच्यो भन्दै जनता बोलिरहेको सुनिन्छ । अनि हिजो देश बेच्न लाग्दा नेतालाई किन रोकेनन् ?
जनताको निन्द्रा र भोक नै हराएको छ । उनीहरु भन्छन्, ‘देशको चिन्ताले निन्द्रा लाग्दैन ।’ देशको चिन्ताले होइन, आफ्नो सम्पत्तिको चिन्ताले उनीहरुको भोक र निन्द्रा हराएको हो । किनकि देश नरहेपछि आफ्नो सम्पत्ति पनि रहँदैन भन्ने कुरा बल्ल जनताले बुझेका छन् । हिजो देशलाई आवश्यकता परेको बेला जनता व्यक्तिगत सम्पत्ति जोड्नमै व्यस्त भए ।
अब त्यसको भुक्तान सबैले गर्नुपर्ने देखिन्छ । अहिले साढे २९ खर्ब ऋण छ, दुई वर्षपछि यो ऋण दोब्बर हुने छ । अहिले नै जनताले तिरेको करले विदेशी ऋणको ब्याजसमेत तिर्न पुग्दैन । सरकार एउटासँग ऋण लिएर अर्कोलाई ब्याज तिरिरहेको छ । तर, कहिलेसम्म यसरी चल्छ ? कुनै दिन त विदेशीले पनि ऋण दिन छोड्ला । तब के छ सरकार ?
केही दिनअघि भाटभटेनी सुपरमार्केटका सञ्चालक मीनबहादुर गुरुङले देशभर रहेका आफ्ना भाटभटेनीले दैनिक नौ करोड आम्दानी गर्ने बताए । यसरी वार्षिक ३७ अर्बको व्यापार हुने उनको भनाइ छ । तर, उनले वार्षिक राज्यलाई कति राजश्व तिर्ने गरिएको छ ? सोबारे बताएनन् । किनकि उनले राज्यलाई कर नै तिर्दैनन् ।
त्यसो त सर्वोच्च अदालतले नै गुरुङले साढे चार अर्ब राजश्व छलेको ठहर गरिसकेको छ । उनी भने मरिगए पनि राजश्व तिर्न तयार छैनन् । अनि दैनिक ९ नौ आम्दानी गर्ने व्यापारीले राज्यलाई चाँहि किन कर नतिरेको त ? भाटभटेनीको व्यापार केही वर्षयता ठप्पै छ । यो भन्नरहन आवश्यक नै छैन किनकि भाटभटेनीमा सबै बिग्रेका, म्याद सकिएका, कुहिएका सामान पाइन्छन् ।
उपभोक्तालाई बिग्रेको सामान महँगोमा बेच्ने, उत्पादक तथा किसानलाई भुक्तानी नदिने र कामदारलाई शोषण गर्ने काम भाटभटेनी गर्दै आएको छ । भाटभटेनीमा थुप्रै कर्मचारी छन् । अधिकांश आफूहरुले तलब नपाएको तीन महिनादेखि वर्षौ भइसकेको बताउँछन् । ‘बिहान ६ बजेदेखि राति ९ बजेसम्म काम गर्नुपर्छ । पाँच हजारदेखि बढीमा पन्ध्र हजार तलब छ । त्यो पनि नपाएको वर्षौ हुन लाग्यो,’ उनीहरु भन्छन् ।
अनि दैनिक नौ करोड आम्दानी गर्ने भाटभटेनीले कर्मचारीको तलब चाँहि किन नदिएको ? भाटभटेनी साहु मीनबहादुर गुरुङले विभिन्न बैंकबाट ५२ अर्ब ऋण लिएका छन् । उनले बैंकको पनि साँवाब्याज नतिरेको धेरै भइसकेको बताइन्छ । यो कुरा बाहिर आएमा समस्या हुने भएपछि बैंककै निर्देशनमा उनले यस्तो बोलेको पनि बताइन्छ ।
बैंकबाट ऋण लिएर साँवाब्याज नतिर्ने थुप्रै छन् । त्यसमध्ये एक हुन्, ऊर्जामन्त्री दीपक खड्का । उनले बैंकबाट १४ अर्ब ऋण लिएका छन् । तर, साँवाब्याज नतिरेको वर्षौ भइसकेको बताइन्छ । मेडिकल व्यवसायी दुर्गा प्रसाईंले विभिन्न बैंकबाट ११ अर्ब ऋण लिएका छन् । बैंकको ऋण नतिर्नकै लागि उनी राजा चाहियो भन्दै हिँडेका छन् ।
एमाले नेता महेश बस्नेतले पनि बैंकबाट सात अर्ब ऋण लिएका छन् । अनि त्यो ऋण नतिर्नका लागि प्रधानमन्त्री केपी शर्मा ओलीको छोरो बनेर हिँडेका छन् । बैंकबाट ऋण लिएर तिर्न आनाकानी गर्ने थुप्रै छन् । बैंकले एउटै ठूला व्यापारीलाई खर्बौ ऋण दिएको छ । अनि उनीहरुले ऋण नतिर्नेबित्तिकै बैंक टाट पल्टिनेछ ।
बैंकको ऋण तिर्न नसकेर एक लाख २५ हजारभन्दा बढी जनता कालोसूचीमा परिसकेका छन् । सहकारी डुबिहाल्यो । लघुवित्त र फाइनान्स पनि डुबिरहेका छन् । लघुवित्तले बिना धितो ऋण प्रवाह गरेको पाइन्छ । ३९ वटासम्म लघुवित्तले एउटै व्यक्तिलाई बिना धितो ऋण दिएका छन् । अनि ऋणीले कर्जा नतिर्नेबित्तिकै लघुवित्त पनि डुबिसक्यो ।
बैंक तथा वित्तिय संस्थाहरु डुबिसके, घाटामा छन् । तर, सेयर दलालीहरु अझै पनि जनता ठग्न लागिपरेका छन् । कम्पनी सबै घाटामा गएपनि सेयरको मूल्य २८ सय पुर्याइएको छ । यता, एक हजार आना नपर्ने जग्गा ६०–७० लाख पुर्याइएको छ भने छिमेकी देशबाट एक लाखमा ल्याइएको गाडी यहाँ पाँच लाखदेखि करोडौंमा बेच्न ठिक राखिएको छ ।
जनता डुबाउन दलाल, बिचौलियाहरु लागि परेका छन् । यद्यपि, सरकार मौन छ । न यस्ता दलालमाथि कारबाही गर्छ न जनतालाई सचेत गराउँछ । अहिले राज्य नै कंगाल छ । बजार अधिक मन्दीमा हुँदा राज्यको ढुकुटी रित्तिँदै गएको छ । सरकारको आम्दानी केही छैन भने खर्च दिनप्रति दिन बढ्दो छ । जनतालाई अझै पनि देशको माया छैन ।
देशको चासो छैन । तर, सहकारी ठगीमा थुनिएका रास्वपा सभापति रवि लामिछानेलाई रिहा गर्नुपर्छ भन्ने हस्ताक्षर र आर्थिक सहयोग गरिरहेका छन् । रवि अहिले पनि अमेरिकी नागरिक हुन् । किनकि अमेरिकी सरकारले उनको ग्रिन कार्ड वा पिआर रद्ध भएको जानकारी गराएको छैन । अनि जनता अझै पनि रवि रवि भनिरहेका छन् । उसको पक्षमा हस्ताक्षर र आर्थिक सहयोग गरिरहेका छन् ।
जनता नै मुर्ख भएपछि नेताहरुले कसरी फाइदा नउठाउनु । नेपाली जनता भेडा हुन् भनेर स्व.गणेशमान सिंहले त्यत्तिकै भनेका होइनन् रहेछन् । यो कुरा अहिले प्रमाणित भइसक्यो ।
