रुषा थापा
२०७४ जेठ २४ गते नेकपा माओवादी केन्द्रले नेपाली काँग्रेसका सभापति शेरबहादुर देउवालाई प्रधानमन्त्री बनाउन समर्थन गर्यो । माओवादीको समर्थनपछि देउवाले विश्वासको मत पाए र प्रधानमन्त्री नियुक्त भए । ०७९ चैत ६ गते देउवाको समर्थनमा माओवादी अध्यक्ष पुष्पकमल दाहाल प्रचण्ड प्रधानमन्त्री भए ।
०५२ फागुन १ गते माओवादीले जनयुद्ध शुरु गरेको थियो । जनयुद्धको कमाण्डर प्रचण्ड थिए । जनयुद्ध जारी रहेकै बेला अर्थात् ०५९ सालमा देउवा प्रधानमन्त्री थिए । उनले माओवादी नेताहरुको टाउकोको मूल्य ५० लाख रुपैयाँ तोके । कोही कसैले माओवादी नेता यहाँ लुकेको छ भनि सूचना दिनेलाई सो पुरस्कार रकम दिइने देउवाले घोषणा गरे ।
सँगै मुलुकमा संकटकाल घोषणा गर्दै नेपाली सेना परिचालन गरे । तर, सेना, प्रहरी, सशस्त्र सबैले माओवादीसँग लड्न सकेन, आत्मसमर्पण गर्यो । दश वर्षे जनयुद्धमा १७ हजार जनता मारिए । हजारौं घाइते, अंगभंग र हजारौं अझै बेपत्ता छन् । खर्बौको सम्पत्ति आगजनीबाट नष्ट भयो । माओवादीसँग सुरक्षाकर्मी लड्न नसकेपछि ०६५ जेठ १५ गते मुलुकबाट राजतन्त्रको अन्त्य र लोकतन्त्र गणतन्त्रको स्थापना भयो ।
तत्कालिन राजा ज्ञानेन्द्र वीर विक्रम शाहले नारायणहिटी दरबार छोडेर नार्गाजुन जानुपर्यो भने जनताका छोराछोरी जनताबाटै चुनिएर राष्ट्र प्रमुख बने । ०७२ असोज ३ गते नेपालको संंविधान निर्माण भयो । ०७९ वैशाख ३० गतेको स्थानीय तह चुनाव तथा मंसिर ४ गतेको प्रदेश सभा तथा प्रतिनिधि निर्वाचनमा माओवादी र काँग्रेसले गठबन्धन गर्यो ।
त्यसअघि ०७४ मंसिर १० गते र २१ गतेको चुनावमा माओवादी र एमालेले गठबन्धन गरेको थियो । ०७९ असार ७ गते रवि लामिछानेको नेतृत्वमा राष्ट्रिय स्वतन्त्र पार्टी (रास्वपा) निर्वाचन आयोगमा दर्ता भयो । पार्टी सभापति लामिछाने अहिले सहकारी ठगी प्रकरणमा ललितपुरस्थित नख्खु कारागारमा छन् ।
०७९ वैशाख ३० गतेको स्थानीय तह चुनावबाट काठमाडौं महानगरपालिका मेयरमा स्वतन्त्र उम्मेदवार बालेन्द्र साह (बालेन) निर्वाचित भए । ०८० भदौ १६ गते शनिबार उनकी पत्नी चढेको सरकारी गाडी ट्राफिकले दुई मिनेट रोक्दा बालेनले फेसबुकमार्फत सिंहदरबार जलाइदिने धम्की दिए । गत भदौ २३ र २४ गते जेनजी पुसताले देशभर आन्दोलन चर्काए ।
त्यसक्रममा ८० जनाले ज्यान गुमाए भने हजारौं घाइते र बेपत्ता भएका छन् । यो आन्दोलनले मुलुककै प्रमुख प्रशासनिक केन्द्र सिंहदरबारसहित संसद् भवन, सर्वोच्च अदालत, शीतल निवास, बालुवाटार निवास, मन्त्री क्वार्टरलगायत सबै सरकारी सम्पत्ति जलेर खरानी बनेको छ । सार्वजनिक मात्र नभई निजी सम्पत्ति पनि खरानी बनेको छ ।
जेनजी आन्दोलनको मौका छोपेर नख्खु कारागारमा रहेका रास्वपा सभापति रवि लामिछाने जेलरलाई कुटेर जेलबाट भागे । देश र जनताका लागि लड्दा जेल परेकोजसरी चिल्लो गाडीमा हात हल्लाउँदै उनी जेलबाट निस्किएका थिए । जबकी उनी हजारौं बचतकर्ताको खर्बौ रकम पचाएर जेल परेका छन् । यता, सिंहदरबार जलेपछि बालेन एकाएक गायब भए ।
सिंहदरबार जल्नुअघि फेसबुकमार्फत आन्दोलनकारीलाई उक्साएका उनी सिंहदरबार खरानी बनेपछि चाँहि मौन देखिए । यतिसम्म कि सिंहदरबारमा लागेको आगो निभाउनसमेत उनले समयमै दमकल पठाएनन् । बालेन र रवि दुवैले जेनजी आन्दोलनलाई समर्थन गरेका थिए । आन्दोलनका क्रममा नारा लगाइएको थियो कि प्रत्यक्ष कार्यकारी राष्ट्र प्रमुख र प्रधानमन्त्री चाहियो, प्रदेश खारेज गर्नुपर्यो, बुढा नेता चाहिँदैन ।
सँगै केपी चोर देश छोडको नारा पनि सुनिएको थियो । आन्दोलनपछि पूर्वप्रधानन्याधीश सुशीला कार्कीको नेतृत्वमा भदौ २७ गते अन्तरिम सरकार गठन भयो । उनले शपथ ग्रहणलगत्तै राष्ट्रपति रामचन्द्र पौडेललाई प्रतिनिधि सभा विघटन र आउँदो फागुन २१ गते चुनाव मिति घोषणा गर्न सिफारिस गरिन् । र, सोही आधारमा राष्ट्रपति पौडेलले संसद् विघटन गर्दै चुनाव तोकेका छन् ।
अब रोचक चाँहि के हो भने न बुढा नेता फ्यालिए, न प्रदेश खारेज भयो न त प्रत्यक्ष कार्यकारी राष्ट्रप्रमुख र प्रधानमन्त्रीकै व्यवस्था भयो । बरु बालेनको लागि सिंहदरबार जल्यो, रविका लागि अदालत । भ्रष्टाचारीका लागि अख्तियार । जेनजी आन्दोलनका मुख्य योजनाकार बालेन र रवि हुन् भनि अहिले देखिँदैछ ।
किनकि आन्दोलनको मौका छोपेर रवि भागे । उनी भागेसँगै देशभरका कारागारबाट कैदीबन्दी भागे । त्यसक्रममा एक दर्जन बढी कैदीबन्दीले सुरक्षाकर्मीको गोलीबाट ज्यान गुमाए भने रविसँगै भागेका कैदीबन्दी पुनः हत्या, हिंसा, अपराधमा संलग्न भइसकेका छन् । जसका कारण समाजमा असुरक्षा बढेको छ ।
यता, आन्दोलनपछि काठमाडौंका मेयर बालेन पार्टी खोल्न लागेका छन् । आउँदो चुनावमा उनी पनि पार्टीसहित सहभागी हुने देखिन्छ । यसकारण उनीहरुले आफ्नो स्वार्थका निम्ति पनि जेनजी आन्दोलनलाई उक्साएर यो तहसम्म पुर्याएको प्रष्टै छ । तर, यो आन्दोलनले जनताको आँखा छर्लङ्गै खोलिदिएको छ ।
हिजोसम्म जनता बालेनलाई भगवान् मान्थे । अहिले उनीप्रति घृणा गर्छन् । किनकि उनकै कारण सिंहदरबार जलेको र यो सबै भएको जनताले बुझिसकेका छन् । रवि नेतृत्वको रास्वपाले ०७९ मंसिरको चुनावमा २० सिट जितेको थियो । तर, आउँदो चुनावमा शून्य हुने सर्वसाधारण बताउँछन् । बजारमा जनता भन्छन्, ‘ठगहरुको पार्टी रास्वपा आउँदो चुनावमा शून्य हुने छ । बालेनले पनि चुनाव हार्ने छन् ।’
जेनजीको गाउँदेखि शहरसम्म संगठन छैन । अझ भन्नुपर्दा नेतृत्वकर्ता को हो ? भन्नेसमेत प्रष्ट छैन । जेनजीको नाममा विदेशीबाट परिचालितहरुले यो आन्दोलन गराएको देखिन्छ । एनजिओ खोलेर विदेशी डलर ल्याउने अनि नेपालमा आन्दोलन गराउने । यो कुरा जनताले बुझिरहेका छन् । यता, सुशीला सरकारले पूर्वप्रधानमन्त्री केपी शर्मा ओली, पूर्वगृहमन्त्री रमेश लेखकसहित पाँच जनाको पासपोर्ट रोक्का गरेको छ ।
उनीहरुलाई देश छोड्न निषेध गर्दै काठमाडौं उपत्यका बाहिर जानसमेत रोक लगाइएको छ । आउँदो चुनावमा पुराना सबै राजनीतिक दल एकजुट भएर चुनावमा होमिने पक्का छ । यी दलहरुको गाउँदेखि शहरसम्म, माथिदेखि तल्लो स्तरसम्म संगठन, कार्यकर्ता छन् । सबैले गठबन्धन गरेपछि चुनाव जित्ने पक्का छ । चुनाव जितेपछि काँग्रेस, एमाले, माओवादी, मधेशी दल सबैले गठबन्धन गरेर फेरि सरकार गठन गर्ने वर्तमान परिस्थितिले देखाउँछ ।
यसरी आउने सरकारले सेनालाई हटाउने निश्चित छ । किनकि सेनाले न नेतालाई सुरक्षा दिन सक्यो न देशलाई । सिंहदरबार जलिरहँदा सेना रमिते बन्यो । त्यसअघि पनि पटकपटक सेना चुकिसक्यो । विगत कोट्याउने हो भने राजपरिवार हत्याकाण्डदेखि माओवादी जनयुद्ध, नेपाली भूभागमा छिमेकीको कब्जाजस्ता देश र जनतालाई हानि पुग्ने काम सेनाकै कमीकमजोर, लापरबाहीले भएको प्रष्ट छ ।
दार्जेलिङ, सिक्किम, टकनपुर, कोलकत्ता, कालापानी, लिम्पियाधुरा, लिपुलेकलगायत नेपाली भूभाग सेनाकै कारण आज भारत र चीनको मातहतमा पुग्यो । जेनजी विध्वंशमा पनि सेनाकै असहयोगका कारण देशले यत्रो क्षति व्यहोर्नुपर्यो ।
सेनाले मुलुकमा राजतन्त्र ल्याउन खोजेको थियो, तर राष्ट्रपति पौडेल अन्तिमसम्म लडिरहे । र, आज यो व्यवस्था जोगियो । यो सारा नेपालीले देखेका छन् । त्यसकारण अब आउने सरकारले सेना संगठनलाई खारेज गर्ने निश्चित छ ।
राजनीतिक दलहरुले एकअर्कालाई जतिसुकै आरोपप्रत्यारोप लगाएपनि देश र जनतामाथि संकट आइलागेपछि एकजुट हुन्छन् । यो देउवाले माओवादी नेताको टाउकोको मूल्य तोक्नु र पछि माओवादीसँगै मिलेर सरकार गठन गर्नु, प्रचण्ड–ओली पटकपटक जुँधेर पनि मिलेर सरकार बनाउनुजस्ता घटनाक्रमले पनि देखाउँछ ।
