रुषा थापा
कतिपय व्यक्तिहरु आफ्नो घरपरिवार त्यागेर जोगी बन्छन् । त्यसमध्ये कति मठमन्दिरमा बसेर माग्छन्, कति घरघरमा माग्छन् । आर्थिक अवस्था कमजोर भएका, बेसहारा, अपांग, अशक्त व्यक्तिहरु पनि मठमन्दिरमा माग्न बसेका हुन्छन् ।
करिब दुई वर्षअघिसम्म मानिसहरुले घरमा माग्न गएमा वा मठमन्दिरमै माग्न बसेमा पनि पैसालगायत अन्य सामग्री दिने गरेकोमा अहिले नदिने उनीहरुको गुनासो छ । बजारमा आएको आर्थिक मन्दीका कारण यस्तो भएको उनीहरु बताउँछन् ।
अहिले घरमा माग्न गएमा घरधनीहरु भित्रभित्र पस्छन् र मन्दिरमा माग्न बसेमा आउने व्यक्तिहरु देखे पनि नदेखेझैं गर्ने उनीहरुको भनाइ छ । पहिला दिनमै चार–पाँच सय रुपैयाँ र तीन–चार पाथी चामल हुने गरेकोमा अहिले कहिलेकाँही त एक–दुई सय र एक–डेढ पाथी चामल समेत नहुने उनीहरु बताउँछन् ।
पहिलापहिला मानिसहरु घरमा कोही आइहाले आफुले खान थालेको खाना समेत दिन्थे । सम्मान गर्थे । बास दिन्थे । तर, अहिलेका मानिसहरुमा आर्थिक अवस्था कमजोर भएका व्यक्ति वा जोगीहरुलाई खान दिनुपर्छ, सम्मान गर्नुपर्छ भन्ने चेतनाको अभाव छ ।
अहिले मानिसहरु बाटोमा कोही गरिब भेटेमा वा देखेमा सहयोग गर्नुको साटो घृणा गर्छन् । गालीगलौज गर्न थाल्छन् । अनि यँही हो हामीलाई सिकाइएका कुरा ? आर्थिक अवस्था कमजोर भएपछि मानिस बाटोमा बस्न बाध्य हुन्छ ।
बाटोमा बस्ने कसैको रहर होइन, उसको बाध्यता हो । तर, हामी त्यो कुरा नबुझी आफुहरुलाई मात्र सर्वश्रेष्ठ ठानेर उनीहरुप्रति नराम्रो व्यवहार गछौं । कतिपय अवस्थामा त छिछि समेत गछौं । अनि हामीले सिकेको शिष्टाचार र अनुशासन यँही हो ?
धनी देखेमा उसले गल्ती गरेपनि केही नबोल्ने तर गरिब चुपचाप सडकमा बसेपनि उसलाई होच्याउने, हेप्ने । बुढोपाकाले भन्थे, ‘चोरेर नखानु, भ्रष्टाचार नगर्नु तर मागेर खानु ।’ चोरेर खाने वा भ्रष्टाचार गरेर खानेको भन्दा पनि मागेर खानेको इज्जत हुन्छ ।
उसले राज्यको सबै ऐनकानून मानेको हुन्छ । माग्ने मान्छेहरु कहिले पनि अरुको घरभित्र छिर्दैनन् । उनीहरु गेटमै बसेर माग्छन् । तर, चोर त सिध्यै घरभित्रै पस्छन् । अभिभावक गुमाएका बेसहारा बालबालिका वा वृद्धाहरु सडकमा आएका छन् ।
अहिले पनि बाटोमा त्यस्ता बालबालिका, किशोर–किशोरी, युवा–युवती, महिला–पुरुष र वृद्धाहरु प्रशस्तै भेटिन्छन् । उनीहरु फोहोरको डंगुर भएको ठाउँमा बसिरहेका हुन्छन् । उनीहरु शिक्षा, स्वास्थ्य, रोजगारलगायत राज्यबाट उपलब्ध हुने सम्पूर्ण सेवासुविधाबाट वञ्चित भएका छन् ।
तर, सरकार यस्ता व्यक्तिहरुको लागि शिक्षा, स्वास्थ्य, रोजगारलगायतको व्यवस्था गर्दैन । सरकार यसप्रति ध्यान नै दिदैँन वा दिन चाहादैँन । सडकमा मागेर खाने गरिब जनताको नाम बेचेर धेरै कलाकारहरुले गीत गाए, फिल्म बनाए तर त्यस्ता व्यक्तिहरुको लागि केही गरेनन् ।
उनीहरु आफु चर्चामा आए र कमाउनु कमाए । यता, एनजीओलगायत गैरसरकारी संघसंस्थाले पनि सडकमा बसेर माग्नेहरुको फोटो खिचेर वा भिडियो बनाएर कमाउनु कमाए । त्यस्तै, बेसाहारा बालबालिका, बुढाबूढीको हेरचाहका लागि भन्दै खोलिएका आश्रमहरुले पनि सरकार र विदेशीसँग रकम उठाउनुबाहेक केही गरेका छैनन् ।
उनीहरु राजनीतिक पार्टीको झोला बोक्छन् । सरकारबाट त्यस्ता व्यक्तिहरुको हेरचाहका लागि भन्दै रकम लिन्छन् । विदेशीले समेत सहयोग गर्छ । तर, त्यो रकम ती बेसाहाराका लागि खर्च नगरी पचाउँछन् । जो मानिस गरिब, अशिक्षित, बेसाहारा छन्, त्यसलाई अहिले क्रिस्टियन धर्मालम्बीहरुले जबरजस्ती आफ्नो धर्ममा संलग्न गराइरहेका छन् ।
यहाँ कतै धर्मको नाममा आम सर्वसाधारणलाई ठगिएको छ, कतै विकासको नाममा । गरिब जनताका लागि यहाँ घर भनेकै सडक बनेको छ । राजनीतिक दलका नेता, सरकारी कर्मचारीहरु सुकिलामुकिला भएर बस्छन् । करोडौंको गाडी चढ्छन् । तर, बाटोमा मागेर बसेका ती गरिब, बेसाहारालाई देख्दैँनन् ।
मठमन्दिर, सडक वा घरमा माग्न आएकामध्ये अधिंकाश रोगग्रसित छन् । उनीहरुले उपचार पाएका छैनन् । कतिपय बालबालिकाहरु शिक्षाबाट वञ्चित भइरहँदा कति रोजगार नपाएर भौतारिएका छन् । अनि कहाँ छ सरकार ?
अहिले घरधनी तथा पसललेहरु भन्छन्, ’दिनमा दशभन्दा बढी मानिसहरु माग्न आउँछन् । अनि कतिलाई दिनु । व्यापार व्यवसाय ठप्प छ । कहिलेकाहँी त बहनी समेत हुदैँन । अब आफैं पनि माग्न बस्नुपर्ने अवस्था आएको छ ।’
पछिल्लो समय मन्दीका कारण कोठा, सटर, फल्याट धमाधम खाली भएका छन् । जताततै सुनसान देखिन्छ । रेष्टुरेन्ट, होटल, कपडा पसलहरुमा एक जना पनि ग्राहक छिर्दैन । अहिले सबै व्यक्ति सडकमा माग्न बस्नुपर्ने अवस्था सिर्जना भएको छ ।
यस्तो हुँदा समेत प्रधानमन्त्री पुष्पकमल दाहाल प्रचण्डलाई केही चासो छैन । स्वास्थ्यमन्त्री मोहनबहादुर बस्नेत गरिबीका कारण उपचार नपाएर कोही जनता मर्नु नपर्ने बताउँछन् । तर, घरघरमा मानिसहरु मृगौला पीडित भन्दै उपचारका लागि खर्च जोहो गर्न आइपुग्छन् ।
उनीहरु हातमा बिल बोकेर स्पिकरसहित आउँछन् । त्यसैले, अब सरकारले यस विषयमा छानबिन गरी गरिब जनताको निःशुल्क उपचार गर्नुपर्छ र ठगहरुलाई कानूनको दायरामा ल्याउनुपर्छ । सरकारलाई बजारमा भइरहेको हरेक कुराबारे थाहा हुनुपर्छ ।
यसका लागि सरकारले सम्बन्धित निकायको स्थापना समेत गरेको छ । तर, आर्मी जनताले तिरेको करमा मोजमस्ती गरेर व्यारेकभित्र बस्छ । सरकारी कर्मचारीहरु काम नै नगरी दिनभरि गफ गरेर बस्छन् । अनि बजारमा भइरहेको गतिविधिबारे सरकारले कसरी थाहा पाउँछ ?
पछिल्लो समय मृगौला पीडितको नाम बेचेर वा गरिब जनताको नाम बेचेर ठगी गर्ने क्रम बढ्दो छ । मोटरसाइकल वा स्कुटरमा स्पिकर बोकेर त्यसमा पनि कुनै पीडितको फोटो टाँसेर हातमा बिल बोकी भर्खरका युवा–युवतीहरु माग्न आइपुग्छन् ।
हेर्दा उनीहरु स्वास्थ्य देखिन्छन् । मानौं हुनेखानेको नै छोराछोरी हुन् । तर, काम गर्न छोडेर उनीहरु गरिबको नाम बेचेर अरुको घरघरमा माग्न पुग्छन् । त्यसैले, सरकारको यसतर्फ ध्यान जान जरुरी छ । यदि उनीहरु साच्चिँकै पीडित हुन् भने उनीहरुको सरकारले निःशुल्क उपचार दिनुपर्छ ।
तर, झुट्टा हुन् भने कानूनको दायरामा ल्याउनुपर्छ । किनकि यसरी गरिब, बेसाहाराको नाम बेचेर कसैले पनि कसैलाई ठग्न पाउने अधिकार छैन । राजनीतिक दलका नेता तथा सरकारी कर्मचारीहरु जनताले तिरेको करबाट करोडौ खर्च गरेर सामान्य रोगको उपचारका लागि समेत विदेश पुग्छन् ।
त्यस्तै, पढाइमा अब्बल नभएका सरकारी कर्मचारी तथा धनीमानीका छोराछोरीहरुले मात्र विद्यालयमा छात्रवृत्ति पाउँछन् । यतिसम्म कि उनीहरु छात्रवृत्ति लिएर विदेश पढ्न जान्छन् । यता, काठमाडौंमा पाँच वटा घर भएका र छोराछोरी अमेरिका, अस्ट्रेलिया भएका व्यक्तिले समेत ज्येष्ठ नागरिक भत्ता लिन्छन् । सरकारी कर्मचारीहरु पनि अवकाश भत्ता लिइरहन्छन् ।
तर, जो मान्छे सडकमा माग्न बसेको हुन्छ शिक्षा, स्वास्थ्यबाट वञ्चित भएको हुन्छ, त्यसलाई सरकारले केही दिदैँन । तत्कालिन प्रधानमन्त्री नेपाली कांग्रेसका सभापति शेरबहादुर देउवाले विदेशीले ऋण नदिए वा अनुदान नदिए सरकारी कर्मचारीलाई तलबभत्ता वा सरकारी खर्च धान्न नसकिने बताएका थिए ।
अहिले बजारमा व्यापार व्यवसाय ठप्प छ । घरहरु धमाधम खाली भएका छन् । बेरोजगारी संख्या बढेको छ । अनि यस्ता व्यक्ति अब के आएर बाँच्ने ? अब सरकारले त देश धितो राखेर भएपनि सरकारी कर्मचारी र जनप्रतिनिधिलाई तलबभत्ता खुवौंला । तर, अन्य नेपाली जनता भोकभोकै बस्नुपर्ने दिन आइसकेको छ ।
मुलुकको अर्थतन्त्र कुन अवस्थामा छ ? भनेर सोधेमा बाटोमा मागेर बस्नेले भन्छन् । तर, विज्ञ, अर्थविद् भनिनेहरु अहिले पनि राजनीतिक पार्टीको झोला बोकेर झुट्टा प्रचारप्रसार गरिरहेका छन् । सरकार पनि त्यँही गरिरहेको छ ।
सडक वा घरघरमा मागेर खानेहरु जनतासँग प्रत्यक्ष रुपमा जोडिएका हुन्छन् । उनीहरुलाई जनताको अवस्था के छ भनेर थाहा छ । तर, राष्ट्रपति, प्रधानमन्त्री, अर्थमन्त्री, राष्ट्र बैंकका गर्भनरलाई जनताबारे केही थाहा छैन । सरकारमा बस्नेहरु अगाडिपछाडि आर्मीपुलिस राखेर हिड्छन् । यसले गर्दा पनि उनीहरु जनतासँग जोडिएका छैनन् । जनताबारे केही थाहा छैन ।
