इटहरीः राम्रा चलचित्र निर्देशकका रूपमा दरिएका इटहरी उपमहानगरपालिका वडा नम्बर २४ तरहरा निवासी नवल नेपाल काठमाडौंमा बसेर विगत २१ वर्षदेखि नेपाली चलचित्र उद्योगको विकास गर्नका लागि सङ्घर्ष गरिरहेका छन् ।
ज्यादै कम, तर राम्रा चलचित्र मात्र निर्देशन गर्दै आएका नेपालले निर्देशन गरेका श्रीमान्, महसुस, लज्जा, भाग् सानी भाग्, मंगलम् सफल चलचित्रभित्र पर्छन् । तिहार पछाडि सामाजिक प्रेमकथामा आधारित गोविन्द फुयँलको सहयोगमा नयाँ चलचित्रको पटकथा संवादको तयारी गरिरहेका निर्देशक नेपालसँग वर्तमान नेपाली चलचित्रको अवस्थाका बारेमा गरिएको कुराकानीः
तपाईंले निर्देशन गर्नुभएका फिल्मका विषय वस्तु सामाजिक त्यसमा पनि नारी प्रदान हुन्छन् किन ?
मैले निर्देशन गरेका श्रीमान्, महसुस, लज्जा, भाग् सानी भाग्देखि मंगलम्सम्म आइपुग्दा नारी संवेदनासँगै पारिवारिक, सामाजिक कथालाई नै टिप्ने गरेको छु । अहिले पनि हाम्रो समाजमा नारीहरू दबिएरै बस्न बाध्य छन् । यी कुराहरूलाई एउटा फिल्म निर्देशक/ लेखक भएको नाताले चलचित्र मार्फत् उजागर गर्नु मेरो दायित्व भएकाले सोहीअनुसार म अगाडि बढेको हुँ ।
मंगलम् चलेको पनि निकै समय भयो, हिजोआज केमा व्यस्त हुनुहुन्छ ?
मंगलम्पछि केही समय चुपचाप बसेकै हो । राम्रो विषयवस्तु र टिमसँग मिलेर वर्षमा एउटा मात्र चलचित्र निर्देशन गर्ने गरेको छु । अहिले पनि नयाँ तथा पुराना चलचित्रकर्मीहरूसँग मिलेर सामाजिक प्रेमकथामा आधारित नयाँ चलचित्रको कथा तयार भइसकेको छ । त्यसमा पटकथा संवादको काम थाल्नु छ । अहिले गोविन्द फुयँलको सहयोगमा पटकथा संवादको काम थाल्ने योजनामा छु ।
मंगलम् चलचित्रसम्म आइपुग्दा तपाईंले आफूलाई कसरी जज गर्नुहुन्छ ?
मैले साम, दाम, दण्ड, भेद र मन मस्तिष्क सबै शक्ति प्रयोग गरेर केही चलचित्र निर्देशन गरेँ । २÷४ वटा चलचित्र सफल भए होला । तर नवल नेपाल नवल नेपालै छ । नवल नेपाल आम मान्छे जस्तै हो । काम सिकेँ होला, हिजो जस्तो थिएँ त्यस्तै छु । आफूले आफँैलाई जज गर्दै हिँड्यो भने भोलिका दिनमा नवल नेपाल असफल पनि हुन सक्छ । त्यसकारण नवल नेपाल नेपाली चलचित्र क्षेत्रमा संघर्ष गरिरहेको व्यक्ति हो । र, गरिरहेको पनि छ ।
पछिल्ला दिनमा नेपाली चलचित्रमा केही आशाका किरणहरू पनि देखियो । कतिपय अवस्थामा निराशाजनक किरणहरू पनि देखियो । पछिल्लो नेपाली चलचित्र क्षेत्रलाई यहाँ कसरी विश्लेषण गर्नुहुन्छ ?
जतिखेर हामीले सिक्सटिन अथवा थट्टी फाइभको नेगेटिभमा चलचित्र खिच्थ्यौँ । त्यसबेला चलचित्र बनाउन एकदमै गाह्रो थियो र चुनौतिहरू पनि थुप्रै थिए । भनेका र सोचेका सटहरू धेरै लिन सक्दैन थियौं । त्यसका बाबजुद पनि गहिराइमा पुगेर एउटा सफल चलचित्र उत्पादन गर्दथ्यौं । पछि डिजिटल प्रविधि भित्रिएपछि हामी नियन्त्रणभन्दा बाहिर गएका छौ । त्यसकारण पनि चलचित्र क्षेत्र गिर्दो अवस्थाबाट गुज्रिरहेको छ । पहिलाको जस्तो नेपाली चलचित्रमा दर्शकहरूको जेजस्तो अपेक्षा राखिन्थ्यो । त्यो पाइरहेको अवस्था अहिलेका चलचित्रमा छैन । यो सबै आउनुको कारण हामी नै हौँ ।
हामीलाई नियन्त्रण गर्ने निकाय भए पनि क्रियाशील नभएकाले समस्याहरू आइरहेका छन् । हामीलाई कसैले नियन्त्रण गर्नुपर्छ । हामी नियन्त्रणभन्दा बाहिरको घोडा जस्तो भइसकेका छाँ । यसकारण भनेजस्तो, सोचेजस्तो चलचित्र बन्न सकिरहेको छैन । जसले जे गर्दा पनि हुन्छ भन्ने शैली अपनाइरहेका छौँ । चलचित्र भनेको सिर्जना हो । सिर्जना भनेको एउटा कला हो । कला आम नेपाली दर्शकलाई चित्तबुझ्दो तरिकाले प्रस्तुत गर्न चानचुने कुरा होइन । मैले भनिसकेँ हामीलाई नियन्त्रण गर्ने निकाय क्रियाशील नभए नेपाली चलचित्र क्षेत्र निकै नराम्रो अवस्थामा जाँदैछ ।
नेपालमा धेरै राम्रा चलचित्र बन्ने विषय वस्तुहरू समाजमा पुग्दो छन् । तर केही चलचित्र बाहेक अधिकांश चलचित्रहरूका कथा वस्तुमा बाहिरी देशका चलचित्रको नक्कल गरिन्छ । किन यस्तो भइरहेको छ ?
मैले उदाहरण दिनै पर्छ । जतिबेला पिके भन्ने चलचित्र बनिरहेको थियो । त्यो भन्दा तीन वर्षअघि अध्ययन र अनुसन्धान गरिएको थियो । हामी अल्छी छौँ । अध्ययन नै गर्न चाहन्नौं । हिन्दी, कोरियन र अङ्ग्रेजी फिल्म कुन आयो त्यो हेर्छाँै । अनि नेपाली चलचित्रका लागि कथा बनाउँछौ ।
त्यसबाट प्रभावित भएर कपि गरेर नेपाली शैलीमा लैजान खोज्छौँ । पछि धेरै पोत्दा बिग्रिएको उँटजस्तो हुन्छ । भलै पछिल्लो समयमा नेपाली परिवेशमा भीमदत्त चलचित्र बनेको छ । त्यो हेर्न त पाइएको छैन । नेपालमा यति असरल्ल विषय छन् कि सयौ वर्षसम्म नेपाली परिवेशमा ज्यादै राम्रा चलचित्र बनाउन सक्छौँ ।
तर, हामी नेपाली विषयहरू के के छन् त त्यसको अध्ययन अनुसन्धानतर्फ नै लाग्दैनौँ । एकदमै फेलिएर भइसकेका छौँ । अन्य फिल्म हेर्छाँै र कपि गर्छौँ । र दर्शकहरूले के मन पराउँछन् भन्दा पनि हामी दर्शकलाई के दिन्छाँै भन्ने कुरा महत्वपूर्ण हो । त्यसतर्फ लाग्दैनाँ । हामी एकदमै अल्छी भइसकेका छौँ । त्यसको परिणाम अहिले नेपाली चलचित्र उद्योगमा देखिरहेका छौँ ।
भनेपछि नेपाली चलचित्र क्षेत्रमा अराजकता बढिरहेको हो । जसका कारण राम्रा चलचित्रकर्मीहरूलाई पनि काम गर्न कठिन भइरहेको हो ?
अराजकता बढिरहेको कुरा सत्य हो । नेपालको कानुन त सबैले मान्नु पर्छ । प्रक्रिया छ । तर त्यसलाई पूरा गरिँदैन । हाँसखेल गर्न । मज्जा लिनका लागि चलचित्र क्षेत्रमा आउनेहरूको लर्को पनि लामो छ । उनीहरूका कारण राम्रो सोचका साथ नेपाली चलचित्रको उद्योग विकासका लागि परेकाहरूलाई पनि अराजक तत्वका कारण काम गर्न कठिनाइहरू आइरहेका छन् । कानुन पालक निकायहरू गम्भीर भएर लाग्नु पर्छ भन्ने लाग्छ ।
अझै पनि चलचित्र प्रदर्शन गर्ने हलधनीहरूको मनोमानी बढिरहेको छ भन्छन् नि ?
हिजो जे भयो बित्यो ।आज एउटा सम्बन्ध कायम भएको छ। त्यो सबै पक्षलाई राम्रो भएको छ। निर्माण पक्ष र प्रदर्शक बिचमा आचर सहिता र बक्स अफिस प्रणाली लागू भएको छ। यस्लाइ सुखान्तक सुरुवात मान्न सकिन्छ। ब्यबसायमा पारदर्शीता भयो भने दुबै पक्षलाइ काम गर्न सहज हुन्छ। प्राबिधिक रुपमा लागू भए पनि ब्यबहारिक रुप मा लागू गर्नु कठिन छ बक्स अफिस प्रणालि। आसा गरौ आएका नया नीति तथा कार्यक्रम ,बक्स अफिस प्रणाली र आचार सहिताले हाम्रो चलचित्र उध्योगलाइ अझ सबल र सक्षम बनाउने छ।
